Ara Güler Biyografi
2005/04/30

Ara Güler 16 Ağustos 1928'de İstanbul'da doğdu. Lisedeyken film stüdyolarında sinemacılığın her dalında çalıştı.Yine aynı yıllarda Muhsin Ertuğrul'un tiyatro kurslarına devam etti.Amacı rejisör ya da oyun yazarı olmaktı.Gazetecilik yaşamına 1950'de Yeni İstanbul gazetesinde başladı.Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne devam ediyordu. Askerlik görevinden sonra Hayat Dergisi'ne girdi ve fotograf bölüm şefi olarak 1961 yılına kadar çalıştı. 1956'da Time-Life Türkiye’de büro açınca bu yayın grubunun yakın doğu muhabiri olarak çalışmaya başladı.1958’de Paris-Match ve Der Stern dergilerinin yakın doğu foto muhabirliği görevlerini üstlendi. Aynı yıllarda Henri Cartier Bresson ile tanışarak Paris Magnum Ajans'ına katıldı.1961’de İngiltere'de yayımlanan Photography Annual onu dünyanın en iyi yedi fotografcısından biri olarak tanımladı.Aynı yıl ASMP'ye (Amerikan Dergi Fotografcıları Derneği) kabul edildi ve bu kuruluşun tek Türk üyesi oldu. 1962'de Almanya'da dünyada 32 fotografçıya verilen “Master of Leica” ünvanını kazandı.Aynı yıl fotograf dünyasının çok önemli bir yayını olan ve İsviçre'de çıkan Camera dergisi onunla ilgili özel bir sayı hazırladı. 1964'de Mariana Noris'in ABD'de basılan “Young Turkey” adlı yapıtında fotografları kullanıldı. 1967'de Japonya'da çıkan “Photography of the World” antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotografı yayınlandı. Yine 1967'de Kanada'da açılan “İnsanların Dünyasına Bakışlar” sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen “Renkli Fotografın On Ustası” adlı sergide ve aynı yıl Almanya'da, Köln'de Fotokina Fuarı'nda yapıtları sergilendi. 1970'de “Türkei” adında fotograf albümü Almanya'da yayımlandı. Sanat ve sanat tarihi konularındaki fotografları ABD'de Horizon ,Time-Life, ve Nesweek kitap bölümlerince ve İsviçre'de de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı. Lord Kinross'un 1971'de basılan Hagia-Sophia (Ayasofya) kitabının fotograflarını çekti.Skira yayınevi tarafından Picasso'nun 90. doğumgünü için hazırlanan “Picasso, Metamorphose et Unite” adlı kitabın İngilizce, Fransızca ve Almanca baskılarında kapak fotografı onundu. 1972'de Paris Ulusal Kitaplık'ta sergisi açıldı. 1975'de ABD'ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotograflarını çekti.Bu gezinin ardından derlediği “Yaratıcı Amerikalılar” sergisi dünyanın birçok kentinde açıldı.Bu arada Bertrand Russel’dan Winston Churchill’e, Arnold Toynbee’den Picasso’ya, Salvador Dali’ye kadar birçok ünlü kişinin fotografını çekti.Bu ropörtajlar arasında en ünlüsü fotografcılara poz vermeyişi ile bilinen Picasso ile yaptığı röportajdır.1975’de Yavuz Zırhlısı’nın sökülmesini konu alan “Kahramanın Sonu” adlı bir belgesel film çekti.1979'da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin foto muhabirliği dalındaki Birincilik Ödülü'nü aldı. 1980'de fotograflarının bir kısmı Karacan Yayıncılık tarafından “Fotograflar” adı altında kitap haline getirildi.1981 yılında Basın Yayın Genel Müdürlüğü tarafından basınımıza değerli hizmetlerinden dolayı plaket verildi. 1986'da Hürriyet Vakfı'nca basılan Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı “Mimar Sinan” kitabı'nı fotografladı. Aynı kitap 1987'de Institute of Turkish Studies tarafından İngilizce olarak yayınlandı. 1989'da Hil yayınları yıllardır fotografını çektiği sinema dünyasının ünlülerini “Ara Güler'in Sinemacıları” kitabında topladı. 1991 yılında dönemin T.C. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’dan Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından verilen Şeref Ödülü’nü aldı. Aynı yıl Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı'nın (Cevat Şakir Kabaağaclı) “The Sixth Continent” adlı kitabını fotoğrafladı. 1995 yılında İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından verilen “Başarılı İletişimciler” ödülü ve İFSAK “Yılın Fotografçısı” ödüllerini aldı.1999’da Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi “Zirvedekiler Onur Ödülü” ve Aydın Doğan Vakfı “Görsel Sanatlar Büyük Ödülü”nü aldı. Aynı yıl Gazeteciler Cemiyeti tarafından meslekte 50. yılını dolduran gazetecilere verilen “Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü”nü aldı.2000 yılında 70 yaşını doldurması dolayısıyla Ermeni Patrikhanesi kendisine“Liyakat Nişanı” verdi. Aynı yıl Türkiye’de “Yüzyılın Fotografçısı” ünvanı verildi.2002 yılında Fransız hükümeti tarafından İstanbul’da “Lejion D’Honeur; Officier Des Arts Et Des Letre” ünvanı verildi.2004 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından “Fahri Doktora” ünvanı verildi.Bunların dışında Ara Güler hakkında bir tanesi Almanya’da Münih Üniversitesi’nde olmak üzere 6 adet doktora tezi yapılmıştır.Bu arada Güney Amerika dışında bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve çektiği fotograflar Magnum ajansı kanalıyla çeşitli ülkelere dağıtılarak birçok dergi ve gazetede basıldı.1989’dan başlayarak “Day and the Life of…” programına katıldı, Endonezya, Malezya ve Brunei’de dünyanın en ünlü fotografçılarıyla çalıştı.Yıllardır üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotografları 1992'de Fransa'da Edition Arthaud, ABD ve İngiltere'de ise Thames & Hudson Yayınevleri tarafından “Sinan, Architect of Soliman the Magnificent” adı altında lüks bir kitap halinde yayımlandı. Aynı yıl “Living in Turkey” adlı kitabı ise İngiltere ve ABD’de Thames & Hudson, Singapur'da Archipelago Press tarafından “Turkish Style” başlığıyla, Fransa'da ise Albin Michel Yayınevi tarafından “Demeures Ottomanes de Turquie” adıyla yayımlandı.1994’de “Eski İstanbul Anıları” Dünya Şirketler Grubu’ndan, “Bir Devir Böyle Geçti Kalanlara Selam Olsun” Ana Yayıncılık tarafından yayımlandı. 1995’de “Yitirilmiş Renkler” Dünya Şirketler Grubu’ndan ve “Yüzlerinde Yeryüzü” Ana Yayıncılık tarafından yayımlandı. 1998’de “Ara Güler’e Saygı” YGS Yayınları’ndan,2002’de “Yeryüzünde Yedi İz” ve 2003’de “100 Yüz” Yapı Kredi Yayınları’ndan, 2004’de “Retrospektif - Fotojurnalizmde 50 Yıl” YGS Yayınları’ndan, 2005’de “Ara Güler” Antartist Yayınları’ndan yayımlandı. Ara Güler'in fotograflarının büyük bir bölümü Paris’te Ulusal Kitaplık'ta, ABD'de Rochester Georg Eastman Müzesi'nde ve Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu'nda bulunmaktadır.Ayrıca Almanya’da Köln’de Mueseum Ludwing'de Das Imaginare Photo Museum'da fotografları sergilenmektedir.

Ara Güler’e Dair *

Doğrusu, İstanbul 1928 doğumlu Türk fotografçısı Ara Güler’i tanıyıp da onun hakkında konuşma yapmak, zor iş. Bir kere, siz saygıdeğer dinleyenleri saatler boyu kendisini dinlemeye mecbur bırakacak ama yine de insan Ara Güler’i lâyıkıyla anlatmış olamayacaktır. Neyse, şükürler olsun ki, Ara Güler’in çektiği fotograflar var ve bu fotograflar, kendi adlarına konuşuyor… tabiî onun adına da. Bugün burada bu fotografları doya doya seyredebileceğiz.

Gene de, kısaca birkaç bilgi vermekte yarar var.

Ara Güler, 1950 yılında gazeteci olarak işe başladı. Bundan altı yıl sonra MAGNUM kooperatifinden büyük fotografçılar Marc Riboud ile Henri Cartier-Bresson’a rastladı, kendisi de Magnum için -ve elbette bir Leica ile- çalışır oldu.

Daha sonraları bütün önemli uluslararası dergiler, Stern, Paris Match ve tabiî ki New York’tan Life için iş yapmıştır. Ara Güler için konu kısıtlaması diye bir şey yoktur, çünkü o evrenselcidir, ama röportajlarının çoğunun odağında hep insan kıpırdar… İster isimsiz, ister ünlü insan! Böylece, yaşamı boyunca ortaya adım adım olağanüstü bir eser çıkmıştır.

Hemen ilâve edeyim: Ara Güler, büyük bir alçakgönüllülükle, kendini “sanatçı” olarak değil, resmî adıyla “foto muhabiri” olarak niteler… yani çağının kamera ile tanığı.

Kendi adıma ben, Ara Güler’in çeşitli işlerini “Photokina”da, Köln’deki Dünya Fotograf Fuarı’nda, sergilemiş olmakla gurur duyuyorum. Daha 1968’deki geniş kapsamlı iki sergiye, “Bir Tanık Olarak Kamera” ve “Dünya Sergisi: Kadın” sergilerine katıldı. O günkü kataloğumuzda, Ara Güler’in katkısı olarak, gülümseyen güzel bir genç kız yüzü yer alır. Daha sonraları, 1980’de bir sergimize daha katıldı. Bu seferki sergi, Kölner Kunsthalle’deki “Düşsel Foto Müzesi” sergisi idi. 1988’de ise yine Köln’deki Museum Ludwig’de “Parlak Işıklar ve Çarpıcı Gölgeler” isimli sergimize, o coşkulu “Merhaba” fotografıyla katkıda bulundu. O gün bu gündür sözkonusu fotograf, Ara Güler’in cömert armağanı olarak, “Gruber Koleksiyonu”nun bir parçası.

Kişisel sergilerinin sayısı başdöndürücü. Buna ilâveten, bugüne kadar tam 19 cilt fotograf kitabı yayımlandı. Hasılı, etkileyici olduğu kadar çok yönlü bir eser, üstelik bitmiş de değil, yani bizi bundan sonra da zenginleştirmeye devam edecek.

Ara Güler’in başarısının sırrı, muhtemelen, fotograf anlayışının onca modernliğine karşın, kalbinin derinliklerinde sonuna kadar gelenekselci olmasında yatıyor. Tabiî bir yandan da amatörce heyecanını, hem iç hem dış özgürlüğünü, merakını, olumlu anlamda çocuksuluğunu korumayı da bilmiştir.

Korumak, yaratıcılığının asıl itici gücüdür. Kendince değerli bulduğu mevcudu kalıcı kılmak, gören gözlere aktarmak ister. Böylece, gayet bilinçli olarak, Doğu kültürü ile Batı -yani topyekûn Avrupa- kültürü arasındaki ortak yaşamı kendi varlığıyla canlandırır; o ortak yaşam ki hem yüzyılların deneyimine dayanmakta hem de geleceği biçimlendirmektir.

Belki bunu, Ara Güler’in üstesinden gelmiş olduğu sayısız konu içinden seçeceğim iki karşıt örnekle daha iyi anlatabilirim: Yetmişli yıllarda Güler, US Information Agency tarafından “Yaratıcı Amerikalılar” ile bir foto-röportaj yapmakla görevlendirilmişti. Bunun ürünü, olağanüstü ikna gücü taşıyan portreler oldu. Kendisi, bunları belgesel bir kitapta yayımlamıştır. Büyük kişiliklerin bireyselliğini nasıl da yakaladığını görmek, hayranlık verici. Her bir portrede fotografı çekilen kişiye duyulan saygı, ama bir o kadar da Ara Güler’in yaratıcılığı ile o kişiye kattığı havayı hissedebilirsiniz.

Ara Güler, Amerika’daki akımların kendisini etkilemesine izin vermemiştir, hele onların gözünü kamaştırmasına hiç izin vermemiştir. Yeni Dünya hakkında eleştirici bir bakışla şunları söyler: “Fotograf için Amerika’ya gittiğimde, kendimi Avrupa’ya göre deforme edilmiş bir dünyada buldum. Herşey yeni, her şey başka ve herkes, Avrupa’da yüzyıllardır süregelmiş olan güzelliklerin, alışkanlıkların ve kültürün anlamını değiştirmeye, kendi görüşüne göre yeniden biçimlendirmeye, bunu da dünyaya ‘Amerika’dan Yenilikler’ adı altında sunmaya çalışıyor.” Ağır bir yargı.

Bunun karşısına Güler’in geçenlerde yayımlanan son kitabını çıkarabiliriz… ki bu kitap, onun iç dünyasını en iyi yansıtmaktadır. Kitabın adı, gayet yalın: “Eski İstanbul Anıları”. Güler, doğup büyüdüğü kentin yaşamını, bu yaşamın eriyip gitmesini insanın içine işleyen bir biçimde, siyah-beyaz veriyor. Burada karşınıza hep sıradan insanlar çıkıyor, kendi bildik sokaklarında, kayıklarda, gemilerde… O kargaşalı ortam, o insanların çok iyi tanıdığı vatanlarıdır; kadınlar, erkekler, çocuklar burada kendi evlerindedirler, bir işle uğraşırlar, çalışırlar, ama paydos anının keyfini çıkarmasını da bilirler. Bu kitaba yazdığı önsözde Ara Güler, şöyle der: “Çağ değişti, yaşam değişti… Değişecekti, değişmeliydi de ve öyle oldu.”

Güler, bunu 188 görsel an ile, etkiletici bir biçimde, kanıtlar. Bunlar, Güler’in geçici olmaktan kurtardığı, fotograf olarak muhafaza ettiği anlardır. Sonra da şunları söyler: “İnanıyorum ki fotograf, yaşantının bir anını yakalayıp onu gelecek zamanlara ulaştıran bir sihirdir.”

Gerçi Ara Güler, fotograf hasadını dünyanın dört bir yanından derledi ama, yüreği hep doğduğu kentte, Boğaziçi’ndeki o düş kentinde çarptı. Ve zannederim onun eserine güç ve sıcaklık katan da, budur.

Bugün büyük bir ulusun böylesine önemli bir -işte, şimdi o sözcüğü telâffuz edeceğim - sanatçısını… ve onun eserinin bir bölümünü burada, aramızda, görebildiğimiz, kendisini selâmlayabildiğimiz için gerçekten müteşekkiriz. Kendisine kendi adıma yürekten “hoşgeldin” derim. Ara Güler, bizlerin değerli dostu ve ülkesinin bütün insanları için parlak bir örnek olmuştur.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.

* L. Fritz Gruber (14 Mart 1995 Düsseldorf,Ara Güler sergisinin açılış konuşması)

Etiketler: Ara Güler, biyografi, fotoğraf